Библиотека / Разное / Лествица Иоанна Синайского / Слово 7. О радостотворном плаче

Сл0во з7. Њ радостотв0рнэмъ плaчи

Плaчь по бGу, є4сть *сётованіе (*дрsхлость) души2, болёзненна сeрдца °завэщaніе° (°зал0гъ°), при1снw жаждaемое неи1стовнэ и4щущо: и3 въ погрэшeніи тогw2 съ труд0мъ гонsщо, и3 созади2 тогw2 си1лнэ рыдaющо. И#ли2 тaкw: плaчь є4сть nстeнъ злaтъ души2 всsкагw пригвождeніz и3 ўсвоeніz њбнажeнъ: и3 въ назирaніи сeрдца t прпdбныz печaли водружeнъ. Ўмилeніе є4сть, непрестaнно с0вэсти мучeніе, ќмною и4сповэдію, прохлаждeніе nгнS сердeчнагw содёловающо. И#сповёданіе є4сть, забвeніе є3стествA, є3лмA забы2 нёкто снёсти хлёбъ св0й. Покаsніе є4сть безск0рбно лишeніе, всsкагw ўтэшeніz тэлeсна. Пред8успэвaющихъ ќбw є3щE во бlжeннэмъ плaчи св0йство є4сть, воздержaніе, и3 молчaніе ўстeнъ: пред8успёвшихъ же, безгнёвіе, и3 непамzтоѕл0біе: совершeнныхъ же бhвшихъ, смиренномyдріе, безчeстій жaжда, скорбeй нев0льныхъ, ѓлчба в0льна: неwсуждeніе согрэшaющихъ, милосeрдіе *пaче (*превhше) си1лы. Достопріsтни сyть, пeрвіи: достохвaлни, вторjи: бlжeни же сyть ѓлчущіи ск0рби, и3 жaждущіи безчeстіz: ћкw тjи насhтzтсz пи1щи ненасhтимыz. Держaтель плaча *бhвъ (*сотвори1всz), всeю крёпостію держи2: прeжде бо °ўкaчествованіz° (°ўсв0йствованіz) ўдобоteмлемь ѕэлw2 бhти њбhче: и3 t м0лвъ и3 попечeній тэлeсныхъ и3 наслаждeніz, и3 пaче же многосл0віz и3 кощyнства, ћкw в0скъ t nгнS ўд0бнэ разорsемь. Б0лшій кRщeніz по кRщeніи и3ст0чникъ слeзъ є4сть, ѓще и3 дeрзостно нёкакw є4сть гlемое: занeже џно ќбw, преждебhвшихъ въ нaсъ ѕHлъ є4сть њчисти1телно: *сeй (*плaчь) же, п0слэжде бhвшихъ: и3 џно ќбw младeнцы вси2 пріeмлюще, њскверни1хомъ: си1мъ же и3 џно воз8wчищaемъ: и4же ѓще не бы2 даровaлсz чlвэколю1бнэ t бGа человёкwмъ, то2 мaли бы бhли вои1стинну и3 неудобоwбрэтaеми спасaеміи. Воздых†ніz ќбw и3 сётованіе вопію1тъ ко гDу. Слeзы же ±же t стрaха, моли1твєнницы сyть: ґ ±же t всес™hz любвE, молeніе пріsто бhвше, нaмъ kвлsютъ. Ѓще ничт0же тaкw со смиренномyдріемъ ћкоже плaчь сх0дитсz, то2 ничт0же tню1дъ томY ћкоже смёхъ сопротивлsетсz. ДержA держи2 бlжeнное прпdбнагw ўмилeніz радостопечaліе, и3 да не престaнеши t є4же въ нeмъ дёланіz, д0ндеже выс0ка t здёшнихъ хrт0ви чи1ста предстaвитъ тS. Воwбражaz въ себЁ да не престaнеши и3 и3спытyz nгнS тeмна бeздну: и3 неми1лwстивы слуги6, немилосeрда судію2 и3 непрости1телна, и3 пр0пасть безконeчну преисп0днz плaмене, и3 подзeмныхъ и3 стрaшныхъ мёстъ и3 пр0пастей ўтэснє1нна низхождє1ніz, и3 таковhхъ всёхъ џбразы ћкw да мн0гимъ трeпетомъ ° *њтeрпкнувъ (*востzгновeнъ бhвъ) сyщій въ души2 нaшей блyдъ° (на краи2: ° *њтeрпкнувши (*востzгнyвшисz) разслaбившаzсz душA нaша блуд0мъ°), совокупи1тсz съ нетлённою чистот0ю: и3 свёта невещeственна мн0жае всsкагw nгнS возсіzвaюща въ себЁ °пріи1метъ° (на краи2: °плaча пріeмши°) свётлость. Стaни на молeніи мlи1твы °съ трeпетомъ° (въ грeч: °стрeпетенъ°), ћкw њсуждeнникъ предстоS судіи2: да /и3/ внёшнимъ ви1домъ и3 внyтреннимъ нрaвомъ ўгаси1ши ћрость првdна судіи2: не терпи1тъ бо презирaти дyшу вдови1цу болёзненнэ томY предстоsщу, и3 труды2 неутруждaемому творsщу. Ѓще кто2 слезY душeвну стzжaлъ є4сть, то2 семY всsко мёсто на плaчь прили1чно є4сть: ѓще ли же т0чію чрез8 внёшнее дёлаетъ, то2 мBста и3 џбразы и3стzзyz °не престaнетъ° (въ рукоп: °да не престaнетъ°). Ћкоже сокровeнное сокр0вище, t на т0ржищи предлежaщагw некрад0мше є4сть, тaкw и3 предречє1ннаz разумёимъ. Не бывaй ћкоже мeртвыхъ погрeбшіи, nвогдA ќбw њ ни1хъ плaчущіи, nвогдa же тёхъ рaди ўпивaющіисz. Но бyди ћкоже въ рудaхъ ќзницы, на всsкъ чaсъ t мучи1тєль біeміи. И$же nвогдA ќбw плaчетъ, nвогдa же наслаждaетсz и3 смэхHвна глаг0летъ, под0бенъ є4сть хлёбомъ на псA сластолю1біz * (*вмёстw кaмене) мeщущему: и4же џбразомъ ќбw си1мъ того2 tгонsетъ, дёломъ же присэдёти того2 побуждaетъ. Бывaй сётованенъ нелюбопоказaтеленъ, къ сeрдцу своемY и3зступи1въ: боsтсz бо сётованіz бёсове, ћкоже тaтіе псHвъ. Нёсть нaмъ °q сjи° (°q дрyзи°), здЁ звaніz брaка џнагw, °нёсть: тёмже tню1дъ° (нeгли °нёсть, никaкоже: но tню1дъ°) на плaчь њ сaмэхъ себЁ позвaвый ны2 здЁ призвA. Нёцыи слезsще, ничт0же tню1дъ во врeмz џно бlжeнное помышлsти, себE безврeменнэ понуждaютъ: не помышлsюще, ћкw слезA °безпомышлeнна° (°без8 помышлeніz°), безсловeсна є3стествA св0йственна є4сть, ґ не словeсна. Рождeніе помышлeній є4сть, слезA: nтeцъ же помышлeніz є4сть, °словeсство и3 ќмъ° (въ рукоп: °словeсенъ ќмъ°). Да бывaетъ ти2 є4же на nдрЁ твоeмъ возлежaніе, є4же во гр0бэ твоeмъ низлежaніz џбразъ, и3 мнёе спaти и4маши: и3 сaмое тебЁ трапeзы /твоеS/ наслаждeніе, чeрвій џнэхъ болёзненны трапeзы да бyдетъ воспоминaніе, и3 мнёе наслаждaтисz и4маши: нижE питіS *воднaгw (*воды2) вкушaz, жaжду °плaмене џнагw° (въ рукоп: °ю4же въ плaмени џнэмъ°) не помzнeши, и3 tню1дъ понyдиши є3стество2 сіE. °T настоsтелствующагw же нaми° (°t настоsтелz нaшегw°) њ честнёмъ безчeстіи и3 досаждeніи и3 запрещeніи, стрaшное судіи2 џнагw помhслимъ и3зречeніе: и3 tню1дъ, всэвaемую (въ ны2) (и3з8 рукоп: сіE ( )) безсловeсную печaль и3 г0ресть, кр0тостію и3 терпёніемъ, ћкw nбою1ду џстрымъ мечeмъ *зак0лемъ (*и3зсэчeмъ). Врeменемъ њскудэвaетъ м0ре, ћкоже гlетъ Јwвъ, и3 врeменемъ и3 терпёніемъ помaлу речє1ннаz въ нaсъ прибывaютъ и3 совершaютсz. NгнS вёчнагw пaмzть по всsкъ вeчеръ да ќснетъ съ тоб0ю, и3 съ тоб0ю да совостaнетъ: и3 никогдaже тоб0ю лёность во врeмz pалмопёніz њбладaти и4мать. Да ўвэщaетъ тS къ дёланію плaча, понE сaмое то2 њдэsніе твоE: вси1 бо мeртвыхъ плaчущіи, въ чє1рна њдэвaютсz. Ѓще ќбw не плaчеши, то2 сегw2 рaди плaчи: ѓще ли же плaчеши, то2 сегw2 рaди пaче плaчи, ћкw t безтрyдна чи1на въ притрyденъ сaмъ себE свeлъ є3си2 чрез8 тво‰ согрэшє1ніz. Сyдитсz tню1дъ t д0брагw и3 првdнагw нaшегw судіи2, ћкоже во всёхъ, и3 во слезaхъ є3стeственна си1ла. Ви1дэхъ бо м†лы к†пли ѓки кр0вь съ труд0мъ и3зливaємы: и3 ви1дэхъ и3ст0чники безтрyднэ и3зливaємы, °ѓще ѓзъ и3° (въ сла+: °ѓзъ же ќбw°) по трудY пaче, ґ не по слезЁ труждaющыzсz суди1хъ: непщyю же и3 бGъ. Не прили1чествуетъ плaчущымъ бGосл0віе, разорsти бо плaчь и4хъ њбhче. ЗанE т0й ќбw на пrт0лэ ўчи1телстэ сэдsщему под0бенъ є4сть: сeй же, на гн0ищи и3 врeтищи пребывaющему. И# сіE є4сть, ћкоже непщyю, є4же и3 дв7дъ, ѓще и3 ўчи1тель и3 премyдръ бЁ, внегдA плaкаше, къ вопрошaющымъ tвэщA: кaкw воспою2 пёснь гDню на земли2 чуждёй; си1рэчь, встрaстіи. И# въ создaніи сeмъ, и3 во ўмилeніи, є4сть самодви1жно и3 и3нодви1жно: е3гдA душA, и3 нaмъ непотщaвшымсz, нижE нар0чнэ *что2 (сіE *что2 и3з8 рукоп:) содёzвшымъ, слезли1ва и3 мокр0тна и3 °кр0тка° (°мsгка°) бyдетъ, то2 потецhмъ, гDь бо незвaннэ пріи1де: гyбу нaмъ даS печaли бGолюбeзны, и3 в0ду прохлаждeніz слeзъ бGочести1выхъ на и3зглаждeніе сyщихъ на хартіи2 џнэй согрэшeній: сохрани2 сію2 ћкw зёницу џка д0ндеже помaлу tи1детъ: мн0га бо є4сть крёпость °тоS вeщи° (°тоS вeщи° си1рэчь °ўмилeніz°, °печaли бGолюбeзны и3 воды2 прохлаждeніz), пaче џныz t нaшегw тщaніz и3 примышлeніz приходsщіz. Не є3гдA х0щетъ, плaчай, т0й добр0ту дости1же плaча: но и4же њ ни1хже либо х0щетъ: и3 нижE и4же њ ни1хже либо х0щетъ, но и4же ћкоже бGъ х0щетъ. Мн0жицею съ плaчемъ и4же по бGу гнyснэйшаz тщеслaвіz сплетaетсz слезA: сіe же со и3скyсомъ и3 бlгочeстнэ познaемъ, внегдA плaчущихъ и3 лукaвнующихъ сaмэхъ себE ўви1димъ. Ўмилeніе *св0йственно (въ рукоп: *св0йственнэ) є4сть, невhсима болёзнь души2: ниеди1но себЁ ўтэшeніе подаю1щіz: но є3ди1но tшeствіе своE на всsкъ чaсъ мечтaющіz: и3 ўтэшeніz бGа ўтэшaющагw смирє1нныz и4ноки ћкw воды2 студены2 њжидaющіz. Е#ли1цы въ чyвствэ сeрдца плaчь стzжaша, тjи и3 сaмую жи1знь свою2 возненави1дэша, (ћкw притрyдну нёкую и3 слeзъ и3 болёзней сyщу вин0вну) (сі‰ речє1ніz ±же во њграждeніи въ печaтнэй пропущeно): тёла же своегw2, ћкw врагA tврати1шасz. ВнегдA во мнsщихсz по бGу плaкати гнёвъ и3 гордhню ќзримъ, то2 слeзы си1хъ сопроти6вны бhти вознепщyимъ: к0е бо nбщeніе свёту ко тмЁ; Рождeніе ќбw растлённа ўмилeніz є4сть, возношeніе: похвалsема же, ўтэшeніе. Ћкоже џгнь сeй потреби1теленъ є4сть тр0стіz, тaкw слезA џна чи1стаz, всsкіz ви1димыz, и3 разумэвaемыz сквeрны. Е$же њ слезaхъ сл0во, ў мн0зэхъ и3з8 nц7є1въ тeмно нёкое и3 неудобоwбрэтaемо, пaче же въ новоначaлныхъ бhти њпредэлsетсz, и3 t мн0гихъ и3 разли1чныхъ џбразъ си6мъ раждaтисz: гlю же t є3стествA, t бGа, t ск0рби сопроти1вны, t похвалsемы, t тщеслaвіz, t блудA, t любвE, t пaмzти смeрти, и3 и3нhхъ мн0гихъ: си1хъ же всёхъ џбразwмъ стрaхомъ б9іимъ њбучи1вшесz, чи6стыz и3 нелє1стныz tшeствіz нaшегw стzжи1мъ слeзы: нёсть бо въ ни1хъ крадeніz, и3ли2 возношeніz: но пaче њчищeніе, и3 любвE ћже къ бGу пред8успёzніе, и3 грэхA tмhтіе, °и3 страстeй безстрaстіе° (въ рукоп: °и3 безстрaстіе°). ЗанE є4же ќбw t благи1хъ начaти *плaча (на краи2: *плaчущимъ) слeзъ, и3 на лук†вы њк0нчити, нёсть чyдо: ґ є4же t сопроти1вныхъ, и3ли2 є3стeственныхъ на д¦Hвны *прецэпи1ти (*прещепи1ти), достохвaлно є4сть. Сіe же гадaніе приклонsющіисz къ тщеслaвію, ћвэ вёдzтъ. Не вёруй и3ст0чникwмъ твои6мъ, прeжде совершeнна њчищeніz: не и4мать бо вёры віно2, ѓбіе t точи1лъ затворsемо. Ћкw вс‰ ќбw ±же по бGу слeзы нaшz полє1зны сyть, противоглаг0лzй никт0же є4сть: кaz же є4сть t си1хъ прибывaющаz п0льза, во врeмz и3сх0да познaемъ. И$же во плaчи всегдaшнэ по бGу х0дитъ, т0й на всsкъ дeнь прaзднуz не престаeтъ: ґ и4же тэлeснэ прaзднуz не престаeтъ, того2 плaчь вёченъ и4мать *преeмствовати (*наслёдовати). Нёсть њсуждeнникwмъ въ темни1цэ рaдости, и3 нёсть монaхwмъ и4стиннымъ на земли2 прaздника: и3 сегw2 рaди џнъ краснэплaчный *воздыхaz (*стенS) гlаше, и3зведи2 и3з8 темни1цы дyшу мою2, возрaдоватисz пр0чее въ неизречeннэмъ свётэ твоeмъ. Бyди ћкw цRь въ сeрдцэ твоeмъ, выс0къ во смирeніи сэдS, и3 повелэвaz смёхови, и3ди2, и3 и4детъ: и3 плaчеви слaдкому, пріиди2, и3 прих0дитъ: и3 рабY нaшему и3 мучи1телю тёлу, сотвори2 сіE, и3 твори1тъ. Ѓще кто2 во бlжeнный џнъ и3 њбlгодaтствованный плaчь ћкоже во nдeжду брaчну њблечeсz, т0й д¦0вный души2 познA смёхъ. Кто2 u5бо так0въ є4сть, и4же всE врeмz своE є4же въ монaшестэмъ жи1телствэ тaкw и3ждивE бlгочeстнэ, ћкw ни днE, ни часA, ни мгновeніz tтщети1сz когдA, но гDеви сі‰ и3знури1лъ є4сть: помышлsz, ћкw невозм0жно є4сть т0йжде дeнь двaжды въ житіи2 сeмъ ўви1дэти. Бlжeнъ u5бо є4сть и4нокъ, и4же души2 /своеS/ nчи1ма на ќмныz си6лы взирaти могjй: непaдателенъ же вои1стинну, и4же лани6тэ свои2 чyвственныма nчи1ма, t пaмzти смeрти и3 согрэшeній, вhну њмочazй живhми *слезaми (въ рукоп: *водaми). °Трyдно ми2 є4сть вёровати, ћкw без8 вторaгw ўстроeніz° (въ рукоп: °не трyдно ми2 є4сть вёровати, ћкw чрез8 втор0е ўстроeніе), пeрвшее и4де. Ви1дэхъ ѓзъ проси1тєль и3 ни1щихъ безстyдныхъ, краснорэчи1выми нёкими глаг0лы, и3 с†маz т† цReй сердцA на милосeрдіе вск0рэ преклони1вшихъ. И# ви1дэхъ ни1щихъ и3 ўб0гихъ t добродётелей, не красноречи1выми, но пaче смирeнными нёкими и3 тeмными и3 недоумёнными глаг0лы, и3з8 глуб0ка и3 tчazна сeрдца, къ нбcному цRю2 безстyднэ и3 пребhтнэ взывaющихъ: и3 своeю нyждею, ненyдимое є3гw2 понyдившихъ милосeрдіе и3 є3стество2. И$же њ слезaхъ свои1хъ душeвнэ °напыщавazйсz° (°гордsйсz°), и3 не слезsщихъ въ себЁ њсуждazй, под0бенъ є4сть nрyжіе на врагA своего2 t цRS и3спроси1вшему, самог0 же себE тёмъ ўби1вшему. Не трeбуетъ, °q сjи° (°q дрyзи°), нижE х0щетъ бGъ, человёку t болёзни сeрдца плaкати: но пaче t любвE *ћже (t рукоп: *) къ немY смёхомъ душeвнымъ рaдоватисz. Tими2 грёхъ, и3 и3зли1шнz бyдетъ болёзненнаz слезA чyвственныма nчи1ма: ничт0же бо є4сть t врачбы2, не присyтствующей ћзвэ. Не бЁ во ґдaмэ прeжде преступлeніz слезA, ћкоже ни по воскресeніи бyдетъ: пр0чее и3спразднsему грэхY: понeже tбэжE болёзнь тогдA, /и3/ печaль и3 воздыхaніе. Ви1дэхъ въ нёкихъ плaчь, и3 ви1дэхъ во и3нёхъ скyдости рaди плaча, плaчь: и5же ѓще и3 и3мyще, ћкw не содержaще сyть: и3 д0брымъ си1мъ невёдэніемъ некрaдоми пребывaютъ: и3 сjи сyть, њ ни1хже речeно є4сть: гDь ўмудрsетъ слэпцы2. Nбhче мн0жицею лeгшихъ и3 слезA возвышaти: тёмже нBкимъ и3 недаeтсz: и5же њ взыскaніи сеS себE њкаzвaютъ, и3 њсуждaютъ, воздыхaнми и3 сётованіемъ и3 печaлію души2, и3 глуб0кимъ посуплeніемъ и3 недоумёніемъ: ±же наполнsти мёсто слезы2 безбёднэ њбык0ша, ѓще и3 нивочт0же t ни1хъ полeзнэ непщyєма сyть. Наблю1дше мн0жицею њбрsщемъ посмёхъ г0рекъ t сaмихъ бэсHвъ на ны2 бывaющъ: насыщeнныхъ бо нaсъ ўмилsютъ, и3 постsщихсz њжесточaютъ: да подл0жными слезaми прелсти1вшесz, мaтери страстeй наслаждeнію себE предaмы: и5мже покарsтисz не подобaетъ, пaче же сопроти1вное твори1ти. Ѓзъ же и3 сaмое то2 ўмилeніz кaчество помышлsz ўжасaюсz: кaкw же плaчь и3 печaль *глаг0лема (*нарицaема), рaдость и3 весeліе внyтрьуду, ћкw мeдъ съ с0томъ сплетє1на и4мать: чесомy же t сегw2 научaемсz; ћкw св0йственнэ гDнь дaръ є4сть таков0е ўмилeніе. Нёсть въ души2 тогдA безслaдостны слaдости, бGу w4тай ўтэшaющу сокрушє1нныz сeрдцемъ. Къ вои1стинну же плaча ћвственнэйша, и3 болёзни пользон0сны винЁ, ўслhшимъ душеполeзну и3 њми1лованнэйшу п0вэсть.

Стефaнъ нёкій живS здЁ, пустhнное и3 безм0лвное любS житіE, и3 лBта довHлна въ монaшестэмъ пребhвъ борeніи, пощeнми же наипaче и3 слезaми ўкрашeнъ, и3 и3нёми бlги1ми *многшеи1мствы (*преимyществы *превосхождeнми) процвэтhй: стzжaлъ бЁ кeллію при низхождeніи с™aгw и3 бGови1дца и3ліи2, во с™ёй сeй горЁ. Сeй u5бо, сeй приснопоминaемый, дости1же °рaзумомъ по рaзуму° (°намёреніемъ по намёренію°) дэйстви1телнша и3 тёсн8ша и3 притрyдна покаsніz, мёста tшeлническагw нарицaемагw сjддинъ. Сотвори1въ же тaмw въ тэснёйшемъ и3 ўчинeннэмъ пребывaніи лBта нBкаz: понeже без8 ўтэшeніz бЁ мёсто џно, и3 всsкагw человёча прох0да непристyпно, ћкw tстоsше сeдмьдесzтъ п0прищъ t њгрaды, восх0дитъ въ послёднихъ свои1хъ въ кeллію свою2 на с™hй вeрхъ стaрецъ сeй. И#мёzше же тaмw и3 двA ўченикA палести1нzны бlгоговBйна ѕэлw2: и5же хранsху и3 кeллію стaрчу. Сотвори1въ u5бо мaлw днeй стaрецъ сeй, вознедyгова недyгомъ, и4мже и3 скончaсz. Прeжде u5бо є3ди1нагw днE tшeствіz /своегw2/ и3зступaетъ ўм0мъ: и3 nчи1ма tвeрстыма сyщема, смотрsетъ на дєснhz и3 на ш{іz страны6 nдрA /своегw2/: и3 ћкоже t нёкихъ словоистzзyемь, гlаше всBмъ слhшающымъ предстоsвшымъ: nвогдA u5бо, є4й: вои1стинну, и4стина є4сть: но пости1хсz толи6ка лBта њ сeмъ: тaже пaки: ни2, вои1стинну лжeте, сегw2 не сотвори1хъ: и3 пaки, є4й, вои1стинну сіE, є4й: но плaкахъ, но послужи1хъ: и3 пaки, ни2 tню1дъ клевeщете на мS. Nвогдa же на нBкаz гlаше: є4й, вои1стинну є4й: и3 на сіE что2 рещи2 не вёмъ: ў бGа є4сть ми1лость: и3 бЁ вои1стинну поз0ръ трeпетенъ и3 стрaшенъ, неви1димо и3 непослаблsемо словоистzзaніе: и3 є4же стрaшнэйше бЁ, ћкw и3 ±же не сотвори2 клеветaху нaнь. Qле, безм0лвникъ сeй и3 tшeлникъ гlаше њ нёкихъ и3з8 свои1хъ согрэшeній, ћкw на сі‰ рещи2 не вёмъ, сhй пр0чее ћкw *њ (*џколw) четhредесzтихъ лётъ монaхъ, и3 и3мёz *слeзы (*слезY): ўвы2 мнЁ, ўвы2 мнЁ: гдЁ бЁ тогдA глaсъ џнъ їезекіи1левъ да речeтъ проти1ву тBмъ, ћкw въ нeмже њбрsщу тS, въ т0мъ и3 суди1ти тS и4мамъ, речE бGъ. Вои1стинну ничт0же таково2 рещи2 возм0же: чесогw2 рaди, слaва є3ди1ному вёдущему. Нёцыи же ми2, ћкw пред8 гDемъ повёдаша, ћкw и3 °Леопaрду и3з8 руки2 подавaше въ пустhни° (на краи2: °Леопaрда и3з8 руки2 питaше сeй въ пустhни°). И# тaкw словоистzзyемь t тёла *разлучи1сz (*и3зhде), кjй сyдъ џнъ, и3ли2 конeцъ, и3ли2 и3зречeніе є3гw2, и3ли2 конeцъ словоистzзaніz сегw2, ћвствєнна не сотвори2.

Ћкоже вдовA мyжа своегw2 лиши1вшисz, и3 є3динор0дна сhна и3мyщи, по гDэ џнаго є3ди1наго ўтэшeніе и4мать: тaкw и3 души2 пaдшей, нёсть и3н0гw коегw2 ўтэшeніz во врeмz и3сх0да, ћкоже труди2 гортaни сеS и3 *слезA (*слeзы). Не воспою1тъ таковjи когдA, нижE воскли1кнутъ °въ пёснехъ° (°пёснми°) къ себЁ: губи1тєлна бо плaчу такwвaz сyть. Ѓще си1ми призывaти т0й *ўхищрsеши (*тщи1шисz), то2 є3щE далeче t тебE tстои1тъ дёло сіE: плaчь бо є4сть *ўкaчествована (*ўсв0йствована) болёзнь души2 °воo1гнственны° (°џгнь бжcтвенъ въ себЁ и3мyщіz°). Предтeча во мн0зэхъ бlжeннагw безстрaстіz плaчь бhсть, пред8украси1въ и3 предпомeтъ, и3 потреби1въ °вещество2 џно° (°стр†сти°). Повёда ми2 нёкій сегw2 добрA дёлатель и3скyсенъ, ћкw тщaщусz ми2 къ тщеслaвію, и3ли2 гнёву, и3ли2 чрeва насыщeнію *и3зноси1тисz (*ўстремлsтисz): то2 плaча сегw2 внyтрьуду засвидётелствоваше ми2 п0мыслъ, и3 гlетъ: да не возтщеслaвишисz: занE tхождY t тебE: под0бнэ и3 њ и3нhхъ страстeхъ. Ѓзъ же къ немY гlахъ: никогдaже тS преслyшаю, д0ндеже хrтy мz предстaвиши. Бeздна ќбw плaча, ўтэшeніе ўзрЁ: чистотa же сeрдца, пріsтъ просвэщeніе. Просвэщeніе є4сть, неизречeнно дёйство: разумэвaемо невёдомw, и3 ви1димо неви1димw. Ўтэшeніе є4сть, њболёзненны души2 прохлаждeніе, по под0бію младeнца °въ себЁ сам0й плaчущіz, кyпнw и3 свётлэ њсклаблsющіzсz° (въ рукоп: °въ себЁ сам0мъ плaчущагwсz, кyпнw и3 свётлэ њсклаблsющагwсz). Заступлeніе є4сть, души2 њбновлeніе, низпaдшіz въ печaль: болёзненну слезY въ неболёзненну чyднэ претвори1вшо. Слeзы и3сх0да, породи1ша стрaхъ: стрaху же р0ждшу безстрaшіе, kви1сz рaдость: рaдости же непрестaннэй престaвшей, прпdбныz любвE *прозzбE (*процвэтE) цвётъ. Tрэвaй ћкw не сhй дост0инъ рук0ю смирeніz приходsщу рaдость, да не ўдобопріsтеленъ сhй, пріи1меши в0лка вмёстw пaстырz. Не притекaй къ видёнію въ не врeмz видёніz, да °добр0ты рaди° (въ рукоп: °добр0ту°) смирeніz твоегw2 поженeтъ, и3 пости1гнетъ °и3 во вёкъ вэкHвъ° (°и3 во вёкъ вёка°) совокупи1тсz съ тоб0ю всечи1стымъ брaкомъ. Въ начaлэхъ ќбw самёхъ познавaz младeнецъ nтцA /своего2/, рaдости вeсь и3сп0лненъ бывaетъ: томy же на врeмz смотри1телнэ tходsщу, тaже пaки приходsщу, рaдости џтрокъ сeй и3 печaли и3сп0лненъ бывaетъ: рaдости ќбw, ћкw вожделэвaемаго ўви1дэвъ: печaли же, за въ толи1кое врeмz крaсныz сеS добр0ты лишeніе. Сокрывaетъ мaти себE t младeнца и3 семY болёзненнэ взыскyющу тY зрsщи, весели1тсz, наказyющи є3го2 вhну прилэплsтисz къ нeй: и3 люб0вь є3гw2 џну къ себЁ ѕёлнэ воспалsющи: и3мёzй ќши слhшати, да слhшитъ, гlетъ гDь. Не попечeтсz и3зречeніе пріeмый њсуждeнникъ, њ ўправлeніихъ поз0рищъ: и3 не и4мать внимaти *ћвственнэ (*и3звёстнэ) плaчай, њ наслаждeніи, и3ли2 слaвэ, и3ли2 гнёвэ, и3ли2 скороsростіи когдA. Плaчь є4сть, *ўкaчествована (*ўсв0йствована) болёзнь кaющіzсz души2, на всsкъ дeнь болBзни къ болёзнемъ прилагaющи, ћкоже раждaющаz и3 болsщаz. Првdнъ и3 прпdбенъ гDь: и3 со сл0вомъ (со сл0вомъ си1рэчь по рaзуму, зак0ннэ и3 ћкоже подобaетъ) безм0лвствующаго со сл0вомъ ўмилszй: и3 со сл0вомъ повинyющагосz, на всsкъ дeнь веселsй. И$же и3 є3ди1нъ и3 другjй џбразъ непритв0рнэ не проходsй, /т0й/ плaча лишeнъ є4сть. Tрэвaй псA џнаго, во врeмz плaча глубочaйшагw приходsщаго, и3 бGа неми1лостива и3 немилосeрдна бhти предлагaющаго: наблю1дъ бо є3го2 њбрsщеши прeжде грэхA чlвэколюби1ва и3 милосeрдна бGа и3 прости1телна нарицaюща. При1сное њбучeніе, раждaетъ чaстость: тa же њкончавaетсz въ чyвство: въ чyвствэ же твори1мое, неудобоteмлемо бывaетъ. Ѓще и3 какwвa либо вєли1ка жи1тєлства н†ша прох0димъ, сeрдца же вболёзненна не стzжaхомъ, то2 притвHрна т† и3 сyєтна сyть: подобaетъ бо вои1стинну подобaетъ, да тaкw рекY, по бaни џнэй пaки њсквeрншымсz, nгнeмъ сeрдца непослаблsемымъ, и3 ми1лостію б9іею сво‰ *њчи1стити (*њсмоли1ти) рyки. Ви1дэхъ ѓзъ въ нёкихъ предёлъ плaча крaйнэйшій: кр0вь бо, тёхъ чyвственнэ t болёзненнагw и3 ўsзвленнагw сeрдца ви1дэхъ и3зливaющихъ и3з8 ќстъ: и3 воспомzнyхъ рeкшаго: ўsзвенъ бhхъ ћкw травA, и3 и4зсше сeрдце моE. Слeзы ќбw ±же t стрaха, с†мы въ себЁ трeпетъ и3 хранeніе и4мутъ: ґ ±же t любвE, прeжде совершeнныz любвE, нeгли и3 ўд0бь њкрадaємы въ нёкихъ бывaютъ: не вёмъ, ѓще мн0гъ џнъ приснопaмzтный џгнь во врeмz дёйствіz сeрдце не возжeглъ бы: и3 чyдо є4сть рещи2, кaкw смирeншее, твeрждше є4сть во врeмz своE. Сyть вещєствA и3ст0чники нaшz и3зсуш†юща: и3 сyть и4на и3 ти1ну въ ни1хъ и3 ѕвэрeй и3зражд†юща: и3 пeрвшими ќбw лHтъ со дщeрма законопрестyпнэ смэси1сz: вторhми же діaволъ съ нб7сE падE. Мн0га є4сть въ тёхъ вразёхъ нaшихъ ѕл0ба, кaкw мaтерей добродётелей, мaтерей ѕл0бъ содёловаютъ: и3 твори1тєлнаz смирeній веществA, гордhни содётелей показyютъ. Њбык0ша мн0жицею и3 с†маz т† жили1щъ нaшихъ пребыв†ніz и3 видBніz ќмъ нaшъ ко ўмилeнію побуждaти и3 да ўвёрzтъ /тS/ ї}съ, и3 и3ліA, и3 їwaннъ nс0бь молsщесz. Ви1дэхъ во градёхъ и3 молвaхъ мн0жицею подви1гшzсz слeзы, да ћкw ничи1мже t м0лвъ тёхъ вреди1тисz непщyюще, къ мjру прибли1жимсz: °рaзумъ бо сeй° (°намёреніе бо сіE°) є4сть лук†вымъ бэсHмъ. Е#ди1но ќбw сл0во, мн0жицею плaчь разори2: чyдо же, ѓще є3ди1но т0й и3 собрA. Не бyдемъ њбвинeни, q сjи, не бyдемъ њбвинeни во и3сх0дэ души2, занeже не чудодёйствовахомъ: нижE ћкw не бGосл0вихомъ: нижE ћкw зри1телни не бhхомъ: но сл0во tню1дъ дaмы бGови, занeже непрестaннw не плaкахомъ.

Степeнь є4сть седмhй: спод0бивыйсz, и3 мнЁ да помогaетъ: т0й бо ўжE поможeнъ бhсть, седмhмъ степeнемъ сквє1рны вёка сегw2 tмhвъ.