Библиотека / Разное / Лествица Иоанна Синайского / Слово 6. О памяти смерти

Сл0во ѕ7. Њ пaмzти смeрти

Всsкагw сл0ва, предварsетъ помышлeніе: пaмzть же смeрти и3 согрэшeній, предварsетъ рыдaніz и3 плaча: тёмже по чи1ну своемY °и3 въ сл0вэ сeмъ° (°въ кни1зэ сeй°) положи1шасz. Пaмzть смeрти є4сть, повседнeвна смeрть. Пaмzть же и3сх0да, повсечaсно стенaніе. Боsзнь ќбw смeрти є4сть св0йство є3стествA, t преслушaніz прибhвшо. Трeпетъ же смeрти є4сть, непокаsнныхъ согрэшeній знaменіе. Бои1тсz хrт0съ смeрти, /ґ/ не трепeщетъ, да двою2 є3стеств{ свHйства ћснэ kви1тъ. Ћкоже всёхъ пи1щей хлёбъ є4сть нyждншъ, тaкw всёхъ дёланій помышлeніе смeрти. Пaмzть смeрти раждaетъ въ сyщихъ ќбw посредЁ, труды2 и3 при6сна њбучє1ніz, пaче же безчeстіz слaдость: въ сyщихъ же внЁ молвы2, попечeній tложeніе, и3 мlи1тву всегдaшню, и3 ўмA хранeніе. Т‡zжде же тоS и3 мaтєри и3 дщє1ри сyть. Ћкоже ћвенъ є4сть *кассіти1ръ (*цёнь *бэлое џлово) t сребрA, ѓще и3 видёніемъ под0бенъ є4сть: тaкw /и3/ ўразсуди1телныхъ ћвна и3 и3звёстна є4сть є3стeственнаz и3 чрез8естeственнаz боsзнь и3сх0да. СіE и4стинное знaменіе є4сть, въ чyвствэ сeрдца поминaющихъ смeрть, є4же ко всsкому создaнію в0льное безпристрaстіе, и3 своеS в0ли всесовершeнное њставлeніе. И#скyсенъ ќбw є4сть tню1дъ, и4же сеS на всsкъ дeнь њжидazй: с™ъ же, и4же сеS на всsкъ дeнь желazй. Не всsко желaніе смeрти, блaго є4сть: сyть и5же вhну нyждею навыкновeніz согрэшaющіи, и3 сеS желaющіи со смирeніемъ: и3 сyть °пaки° (сіE на краи2: °пaки°) и5же покazтисz не хотsщіи, и3 смeрть t tчazніz призывaющіи: и3 сyть * (на краи2: *є3щE) и5же t возношeніz безстрaстныхъ бhти себE и3мyщіи, и3 тоS не боsщіисz: и3 сyть, ѓще и3 нhнэ ќбw сyть, и5же дёйствомъ д¦а с™а и3схождeніz желaющіи своегw2. И#спытyютъ нёцыи и3 недоумэвaютъ, чесогw2 рaди тaкw бlгодётельствующей нaсъ пaмzти смeрти, пред8увёдэніе тоS бGъ t нaсъ ўтаи2: не вёдzще, ћкw спасeніе нaше бGъ °чрез8 сіE° (°чрез8 вeщь сію2°) содёла чyднэ: никт0же бо смeрть свою2 пред8увёдэвъ прeжде мн0га врeмене, ко кRщeнію, и3ли2 къ монaшескому жи1телству притекaлъ бы, но вс‰ дни6 сво‰ въ беззак0ніихъ пребывaлъ бы, и3 на сaмомъ т0мъ и3сх0дэ ко кRщeнію, и3 къ покаsнію приходи1лъ бы. * (*Въ рукоп: грeч: є3щE и3 сі‰ речє1ніz њбрэтaютсz: *°ўкaчествовавсz° (°ўсв0йствовавсz°) же ѕл0бою пр0чее, nбhчаz рaди и4же t врeмене, пребhлъ бы всесовершeннэ без8 и3справлeніz.) никогдaже, плaча, да пріи1меши псA џнаго °подмeщущаго° (°предлагaющаго°) тебЁ, бGа чlвэколюби1ва бhти: *рaзумъ (*намёреніе) бо є3мY є4сть, є4же плaчь, и3 стрaхъ џнъ безстрaшный t тебE tри1нути: рaзвэ ѓще бы во глуб0ко tчazніе ўви1дэлъ є3си2 себE низвлекaема. И$же t пaмzти смeрти и3 судA б9іz въ себЁ вhну содержaти хотsй, и3 попечeніємъ и3 молвaмъ житeйскимъ себE предаsй, под0бенъ є4сть *плaвающему (*купaющемусz), и3 рукaма свои1ма плескaти хотsщему. Пaмzть смeрти ћвственна, tсэчE бр†шна: брaшнwмъ же со смирeніемъ tсэчє1нымъ бhвшымъ, соtсэк0шасz /и3/ стр†сти. Безболёзніе сeрдца, њслэпи1ло є4сть ќмъ: брaшенъ же мн0жество, и3зсуши2 и3ст0чники. Жaжда и3 бдёніе, согнэт0ша сeрдце: сeрдцу же ўгнэтeну бhвшу, и3зскочи1ша в0ды. ЖестHка ќбw сyть *чревобёсникwмъ (*чревоwб8sдникwмъ): невBрна же лэни6вымъ речє1ннаz: мyжъ же дёzтеленъ, и3скyситъ ўсeрднw. Њбрэтhй и3скyсомъ, њсклаби1тсz њ си1хъ: є3щe же и3щaй, *дрsхлшъ (*посуплeншъ, *печaлншъ) бyдетъ. Ћкоже совершeнную люб0вь nц7ы2 непaдателну бhти ўставлsютъ, тaкw /и3/ ѓзъ совершeнно чyвство смeрти, без8 стрaха бhти °со и3зречeніемъ гlю° (°ўтверждaю°). (ЎмA дBланіz) мнHга ќбw сyть ўмA дёzтелнагw дBланіz: гlю же, помышлeніе любвE, ћже ко бGу: пaмzти смeрти, пaмzти б9іz, пaмzти цrтва, рeвности с™hхъ м§єникъ, пaмzти сaмагw бGа тY сyща, по рeкшему, предзрёхъ гDа * (въ рукоп: гр?: *предо мн0ю вhну). Пaмzти с™hхъ ќмныхъ си1лъ: пaмzти и3сх0да, срётеніz, мyки, и3зречeніz: њ вели1кихъ ќбw начaхомъ, непaдателными же њк0нчихомъ. Повёда ми2 нёкогда /нёкій/ е3гЂптzнинъ и4нокъ, ћкw по въ чyвствэ сeрдца пaмzти *смeртныz (*смeрти) ўтверждeніи, восхотёвшу ми2 потрeбэ приспёвшей, мaлw брeніе сіE ўтёшити, t пaмzти сеS, ћкw t судіи2 возбранeнъ бhхъ: и3 є4же чyдно є4сть: ћкw и3 восхотёвъ, не возмог0хъ * (въ рукоп: *сію2) tри1нути.

И$нъ нёкій живhй здЁ въ мёстэ гlемэмъ FHлэ, мн0жицею t таковaгw помышлeніz и3зступaше, и3 ћкw °возмалодyшествовавъ° (на краи2: °душeю њскудёвъ°), и3ли2 и3 вознеи1стовивсz, t њбрэтaющихсz брaтій, мaлw не без8 дыхaніz носи1мь бывaше. Не ўмолчY ти2 и3 џну и3сЂхіа хwривjта сказaти п0вэсть: сeй при1снw во всsцэмъ нерадёніи пребывaше, њ души2 своeй tню1дъ не творS *прилэжaніz (*попечeніz): вознедyговавъ u5бо послёднэ, и3з8 тёла ћкw на чaсъ є3ди1нъ °nпaснэ° (°крaйнэ° °и3звёстнэ°) и3зhде: и3 въ себE возврати1всz, ўмолsетъ ќбw нaсъ всёхъ ѓбіе tити2: и3 двeрь кeлліи /своеS/ заздaвъ, пребhсть внyтрь лётъ дванaдесzть, ни съ ки1мже tню1дъ бесёдовавъ, ни мaло, ни вели1ко сл0во: ни и3н0гw чесогw2, рaзвэ т0чію t хлёба и3 воды2 вкушaz: но т0чію сэдS, и3 њ тёхъ ±же ви1дэ во и3зступлeніи џнэмъ ўжaссz сётованенъ тaкw, ћкw пред8 гDемъ, никогдaже нрaвъ св0й и3змэни1въ, но и3зумлeнъ при1снw, и3 слeзы тє1плы ти1хw вhну проливaz. Е#гдa же и3мёzше *скончавaтисz (*ўмирaти), разгради1вше двeрь џну внид0хомъ, и3 мн0гw помоли1вше, сіE и3 є3ди1но t негw2 слhшахомъ: прости1те: никт0же пaмzть смeрти *ўвёдэвъ (*держaвъ), возм0жетъ согрэши1ти когдA: мh же ўжасaхомсz тaкw прeжде неради1ва того2 зрsще, тaкw внезaпу преwбрази1вшасz бlжeннымъ си1мъ и3змэнeніемъ и3 преwбражeніемъ: погрeбше же того2 прпdбнэ во гробни1цэ сyщей бли1зъ њгрaды: по /нёкоемъ/ дни2 взыскaвше с™hхъ є3гw2 мощeй, не њбрэт0хомъ: гDви и3 въ сeмъ за попечeнное є3гw2 и3 достохвaлное покаsніе, и3звёстныхъ сотвори1вшу всёхъ хотsщихъ, и3 по мн0зэмъ нерадёніи и3спрaвитисz. Ћкоже бeздну, безконeчну нёцыи бhти *ўставлsютъ (*њпредэлsютъ): мёсто бо тY нарицaютъ бhти °безд0нно° (°без8 днA°): тaкw /и3/ помышлeніе смeрти, *нетлённу (въ рукоп: гр?: *недости1жну) и3 чистотY и3 дёланіе и4мать: ўтверждaетъ же речeнное, предречeнный прпdбный. Стрaхомъ стрaхъ вhну таковjи пріeмлюще не престаю1тъ, д0ндеже и3 сaмаz тA костeй и3ждивeна бyдетъ си1ла. Дaръ б9ій и3 сіE со всёми бlги1ми бhти сaмэхъ себE и3звэсти1мъ: понeже кaкw мн0жицею и3 къ с†мимъ гробHмъ пришeдше безслeзни нёцыи и3 жест0цы пребывaемъ: кромё же таковaгw видёніz, *мн0жайше (*чистёйше *многокрaтнэйше) ўмилsемсz. Ўмертви1выйсz t всёхъ, сeй смeрть помzнyлъ є4сть: ґ и4же є3щE ўсвои1теленъ є4сть, то2 не и4мать ўпраздни1тисz, сaмъ проти1ву себЁ навётникъ сhй. Не хощи2 всёхъ словесы2 и3звэствовaти за люб0вь твою2 ћже къ ни1мъ: пaче же бGа проси2 тY тBмъ неизречeннw kви1ти: ѓще ли же ни2, то2 не и4мать довлёти тебЁ врeмz сіE ко ўсвоeніємъ, и3 ўмилeнію. Не прелщaйсz безyмне дёлателю, врeменемъ врeмz наполнsz: не бо довлёетъ дeнь сeй, ни св0й є3гw2 д0лгъ вLцэ °без8 њстaнка° (°совершeннэ°) ўплати1ти: ў человBкъ невозм0жно є4сть, гlетъ, невозм0жно є4сть настоsщій дeнь бlгочeстнэ преити2, ѓще не т0й послёдній бhти всегw2 житіS /нaшегw/ вознепщyемъ: и3 чyдо є4сть вои1стинну, кaкw и3 є4ллини таково2 нёчто провэщaша, понeже и3 *філос0фію (*любомyдріе) °сіE° (°сію2 вeщь°) бhти ўставлsютъ, размышлeніе смeрти.

Шест0е є4сть восхождeніе, возшeдый, никогдaже пр0чее согрэши1тъ. Поминaй послBднzz тво‰, и3 во вёкъ не согрэши1ши.